વિશ્વકર્મા જયંતિ એટલે એ દિવસ જ્યારે ભારત અને વિશ્વના વિવિધ સ્થળોએ શ્રમજીવી, યાંત્રિક શ્રેષ્ઠતા, ઉદ્યોગકારો અને ટેકનિકલ ક્ષેત્રે કાર્ય કરતા લોકો તેમના મશીનોના જ્ઞાન માટે ભગવાન વિશ્વકર્માને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરે છે. આ તહેવાર વિશેષ રીતે એન્જિનિયરો, મેકેનિક્સ, પેઇન્ટર્સ, બાંધકામ શ્રમકર્તાઓ અને કામકાજ સાથે સંકળાયેલા તમામ વ્યાવસાયિકો દ્વારા ઉત્સાહપૂર્વક મનાવવામાં આવે છે.
ભગવાન વિશ્વકર્મા એ પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર બ્રહ્માંડના શ્રેષ્ઠ આર્કિટેક્ટ અને ડિઝાઇનર હતા. ભગવાન વિશ્વકર્મા એ ખાસ ઈજનેર છે, જેમણે બ્રહ્માંડનાં તમામ બેઝિક સદન, યાન, હથિયારો અને મશીનો બનાવ્યા. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, વિશ્વકર્મા એ દેવતાઓના દરબારનાં પુરુષકર્તા હતા. તેમના દ્વારા બનાવેલ સોનાની વિમાન, સત્તાવાર રથો અને લોખંડનાં હથિયારો સદા અચૂક અને શક્તિશાળી માનવામાં આવતા હતા.
વિશ્વકર્મા ભગવાનને એક અનોખા શ્રમકર્તા તરીકે માનવામાં આવે છે જેમણે માનવતાને એન્જિનિયરીંગ અને આર્કિટેક્ચર ક્ષેત્રે નવી ઊંચાઈઓ પર પહોંચાડી. તેમને ‘કલા અને સર્જનના ભગવાન’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. ભગવાન વિશ્વકર્માની વિદ્વાન થનારી ક્ષમતા અને શ્રમના મહાત્મ્યને ખૂબ માનવામાં આવે છે.
વિશ્વકર્મા જયંતિના આ દિવસે શ્રમ અને મશીનોનું પૂજન કરવામાં આવે છે, ખાસ કરીને એન્જિનિયરો, મકેનિક્સ, મશીન ઓપરેટર્સ, કન્સ્ટ્રક્શન વર્કર્સ અને ઈન્ડસ્ટ્રિયલ વર્કર્સ આ જ્ઞાન માટે ભગવાનના આશીર્વાદ મેળવવા માટે આ દિવસે પોતાના સાધનો અને મશીનોનું પૂજન કરે છે.
વિશ્વકર્મા જયંતિ નો તહેવાર એક ઉમદા સંદેશ પ્રસાર કરે છે – શ્રમ અને મહેનતનો સન્માન. આ દિવસે ભગવાન વિશ્વકર્માના આર્શીવાદ માટે વ્યાવસાયિકો શ્રદ્ધાપૂર્વક તેમના સાધનોને પવિત્ર માને છે. આ તહેવાર ખૂબજ મહત્વપૂર્ણ છે કેમ કે આ સમયે મશીનરી, સાધનો, અને કામકાજની પ્રગતિ અને શ્રમના મહાત્મ્ય માટે માન્યતા આપવામાં આવે છે.
વિશ્વકર્મા જયંતિના દિવસે થતી પ્રવૃત્તિઓ અને ઉજવણી:
1. સાધનોનું પૂજન: લોકો પોતાના કામકાજના સાધનો (જેમકે હથોડા, વલ્વ, મશીનો, ગાડીઓ, યાંત્રિક સાધનો વગેરે) પૂજતા હોય છે. તેઓ આ સાધનોને પવિત્ર માને છે અને શ્રમના કર્મકાનાં પ્રત્યે આદર વ્યક્ત કરે છે.
2. વિશ્વકર્મા મંદિર: ભારતના વિવિધ વિસ્તારોમાં શ્રમકર્તાઓ તેમના મકાન, કારખાનાં અને કાર્યસ્થળોમાં ભગવાન વિશ્વકર્માનું પૂજન કરે છે. આ દિવસે વિવિધ જગાઓ પર વિશેષ પૂજાનો કાર્યક્રમ અને આયોજનો કરવામાં આવે છે.
3. યાત્રાઓ અને મેળાઓ: વિશ્વકર્મા જયંતિ પર યાત્રાઓ, મેળાઓ યોજાતા હોય છે. વિવિધ સમાજો અને સંસ્થાઓમાં આ તહેવાર ઉત્સાહ અને ખુશી સાથે મનાવવામાં આવે છે.
4. શ્રમના મહત્વને સમજવું: આ દિવસે, શ્રમ અને મહેનતની મહત્ત્વતા અને એકતા પ્રગટ કરવામાં આવે છે. આ તહેવાર શ્રમના પ્રતિષ્ઠા અને એકતા માટે એક સંકેત છે.
વિશ્વકર્મા જયંતિ અને અર્થતંત્ર:
વિશ્વકર્મા જયંતિ એ માત્ર એક ધાર્મિક તહેવાર નહીં, પરંતુ આ તહેવારનો અર્થતંત્રમાં પણ મહત્વ છે. દેશમાં જેણે વિકાસ અને નવિનતા લાવવી છે તે માટે શ્રમ, ટેકનિકલ અને ઔદ્યોગિક ક્ષમતાઓનું મહત્વ છે. આ દિવસે, શ્રમ અને ઓદ્યોગિકી ક્ષેત્રે કાર્યકરો પર ધ્યાન આપવામાં આવે છે, જે દેશમાં સકારાત્મક વિકાસ માટે મુખ્ય પાત્ર છે.
વિશ્વકર્મા જયંતિ એ આપણા સમાજ માટે શ્રમ, ઉત્કૃષ્ટતા અને કાર્યકુશળતા માટે એક સંકેત છે.
– ધીનલ એસ. ગાંવિત, વલસાડ.